Конфронси илмӣ – амалӣ ба муносибати раёсати даврии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ИДМ
Бо ибтикори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, субҳи имрӯз (31.10.2017) дар толори Ганҷинаи дастнависҳои АИ ҶТ конфронси илмӣ – амалӣ ба муносибати раёсати даврии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ИДМ – « Сохторҳои минтақавӣ ва ҳамгироӣ дар Осиёи Марказӣ: мушкилот ва дурнамо» баргузор гардид.
Сухани ифтитоҳиро директори Институти мазкур Ёрмуҳаммад Ниёзӣ оғоз бахшида, иштирокдорону маърӯзачиёнро хуш омадед гуфт. Баъдан олимону донишмандони шинохтаи ҷумҳурӣ аз қабили Н.Мирзоев, В. Дубовицкий, А. Маҳмадазимов, Х. Умаров, М. Олимов, Р.Давлатов, Р.С. Абдуллоев ва дигарон баромад намуданд. Аз ҷумла гуфта шуд, ки бозигарони асосии байналмилалӣ дар Осиёи Марказӣ Русияву Хитой дар ҳалли мушкилоти минтақавӣ ҳамдигарро дасгирӣ намоянд ва Россия вазифадор аст, ки мегапроэктҳои Хитойро ҳамрайъӣ кунад ва ба бетарафӣ роҳ надиҳад. Инчунин қайд карда шуд, ки бояд дар чаҳорчӯби созмонҳои ҳамгироӣ манофеъ ва зиёни Тоҷикистон муайян карда шавад.
Бояд тазаккур дод, ки дар минтақа ва ҷаҳон манфиатҳо бо ҳам бархӯрд мекунанд ва аз ҳамин хотир аст, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон чун кишвари мустақил аз ҳамгироӣ бо давлатҳои мутараққӣ ҳам бурд мекунад ва ҳам зиён мебинад. Аз ин лиҳоз, ҳама гуна ҳамгироиҳо паҳлуҳои мусбату манфии худро доранд ва онҳоро мебояд мавриди омӯзиши сатҳи давлатӣ қарор диҳем.
Рисолаи пурарзиш
Муассисаи нашриявии «Адабиёти бачагона»-и Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба истиқболи ҷашни 25-солагии Иҷлосияи таърихии 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, рисолаи доктори илмҳои таърих, профессор, директори Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Акрамӣ Зикриё Иномзодро таҳти унвони «Иҷлосияи ХVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон: мантиқи таърих» интишор намуд.
Лозим ба ёдоварист, ки муаллиф дар рисолаи мазкур заминаҳои ташаккулёбии давлатдории муосири тоҷиконро мавриди таҳлил ва паҳлӯҳои гуногуни Иҷлосияи ХVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо диди нав мавриди пажуҳиш қарор додааст. Махсусан аз назари мантиқи таърихӣ ҷойгоҳ ва ё мақоми иҷлосияи мазкурро хеле возеҳу равшан нишон додааст.
Рисола ба оммаи васеи хонандагон пешбинӣ шуда, ба забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ бо теъдоди зиёд аз чоп баромадааст.
Ёраҳматзода Шодиҷон Рамазон
Адабиётшиноси маъруфи тоҷик даргузашт!
Узви вобастаи Академияи илмҳо, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон олим, донишманд, адабиётшиноси машҳур, доктори илмҳои филологӣ, профессор Худоӣ Шарифзода (Шарифов), 25-уми июни соли 1937 дар деҳаи Ҷорфи ноҳияи Дарвоз ба дунё омадааст.
Мавсуф аз хурди ба омӯхтану аз худ кардани забону фарҳанги ниёгон шавқу рағбати зиёд дошта, билохира ӯро ба шуъбаи забон ва адабиёти тоҷики факултети филоогияи Унверистети давлатии Тоҷикистон (ҳоло Донишгоҳи миллии Тоҷикистон) овард. Баъди хатми факулта соли 1961 Худоии ҷавонро дар кафедраи адабиёти тоҷик бо тавсияи устодаш Шарифҷон Ҳусейнзода ба ҳайси ассисенти кафедра ба кор қабул карданд. Солҳои 1966-1969 дар аспирантураи назди кафедраи адабиёти шӯравии тоҷик таҳсил кард ва дар соли 1970 дар мавзӯи «Ташаккули афкори адабии форс-тоҷик дар асрҳои X-XI» рисолаи номзадӣ дифоъ намуд. То соли 1989 муаллими калон ва дотсенти ҳамин кафедра кор карда, солҳои 1975-1976 ҷонишини декан ва муддате раиси Иттифоқи касаба кор кардааст. Дар соли 1987 кори докториашро бо унвони « Назарияи наср дар осори форсии марҳилаи классикӣ» (асрҳои X-XV), ҳимоя менамояд. Мудири кафедраи фолклор ва методикаи таълим (1986-1993), декани факултети филологияи тоҷик (1993-1997), мудири кафедраи таърихи адабиёти тоҷик (1993-2009) мушовир ва профессори кафедраи мазкур то замони даргузашт фаъолият кардааст.
Худоӣ Шариф мактаби хоси худро дорад, ки тӯли қариб 60 сол бо пайравонаш дар масъалаи назария ва таърихи адабиёти тоҷикро мавриди таҳқиқ қарор додаанд. Дар ин мактаб масъалаҳои назарӣ ва амалии адабиётшиносӣ, аз қабили назария ва поэтикаи шеъри форсӣ-тоҷикӣ, назария ва таърихи таҳаввули насри форсӣ-тоҷикӣ, зиндагинома ва мероси адабии симоҳои барҷастаи адабиёти асримиёнагӣ, назарияи жанрҳо ва навҳои адабӣ, робитаҳои адабӣ, ҷараёнҳои мазҳабиву фикрӣ ва таъсири он ба адабиёт, навоварӣ ва суннат мавриди омӯзишу таҳқиқ қарор гирифтааст. То имрӯз масъалаҳои таърихи адабиёт, афкори адабиву назарӣ, назарияи насри форсӣ –тоҷикӣ, арӯзи назарӣ ва амалии шеъри форсӣ-тоҷикӣ таҳаввули адабиёти тоҷик дар нимаи аввали асри XIX, рӯзгор ва осори Масъди Саъди Салмон, Фахриддини Ироқӣ, Камоли Хуҷандӣ, Табиби Исфаҳонӣ, Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, устура, афсона, ҳикоя, рамз ва тамсилҳои ирфонӣ, робитаҳои адабии арабу аҷам, адабиётшиносии форсӣ-тоҷикӣ дар асрҳои миёна, таърих ва назарияи номанигорӣ, поэтикаи ғазалиёти шоирони ҷудогона, таҳаввули авзон ва таносуби вазн бо муҳтаво, маърифати адабӣ, тасвирҳои бадеӣ, исмоилия ва таъсири он бар адабиёти тоҷик, насри ривоятӣ ва адабӣ, достонсарои ва суннати эҷоди силсиладостонҳо дар адабиёти форсӣ-тоҷикӣ ва ғайра аз ҷониби намояндагони мактаби адабпажӯҳии устод Худоӣ Шарифзода таҳқиқ шуда, дар ин замина мақолаҳо, осори монографӣ ва китобҳои зиёд таълиф ва мунташир шудааст. Худоӣ Шарифзода яке аз донишмандони соҳибсабк ва соҳибмактаби адабиётшиносӣ ва нақди адабии тоҷик аст, ки ҳам ба василаи шогирдони илми суханшиносӣ ва ҳам ба василаи таълифоти худ дар илми муосири тоҷик мақому манзалати хоси худро пайдо кардааст.Устод муаллифи зиёда аз 40 монография ва 100 мақолаи илмӣ оммавӣ, таълифоти арзишманди ӯ, аз қабили «Балоғат ва суханварӣ», «Каломи бадеъ» , «Савти Аҷам», «Рози ҷаҳон», «Шеър ва шоир», «Озурдагон ва умедворон», «Назарияи наср», «Шоҳнома» ва шеъри замони Фирдавсӣ» дар Тоҷикистон, Афғонистону Эрон ва дигар кишварҳо баҳои баланд гирифта, теъдоде аз китобҳои эшон дар хориҷ аз кишвар ба чоп расида ва натиҷаи заҳматҳояш бо ҷоизаҳои муътабари илмиву фарҳангӣ қадрдонӣ шудааст.
Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар даргузашти муҳаққиқ ва мунаққиди беҳамто ва донишманди адабиётшинос Худоӣ Шариф, ки соли равон узви вобастаи АИ ҶТ интихоб шудааст, сахт андуҳгин буда, ба хешу ақрабои мавсуф сабри ҷамил мехоҳад.
Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
Илми адабиётшиносии миллӣ бинобар даргузашти Худоӣ Шариф талафоти азимеро қабул дошт
Имрӯз, нисфирӯзӣ аҳли зиёи кишвар донишманд, муҳаққиқ ва мунаққиди камназири тоҷик – Худоӣ Шарифро, ки дирӯз аз олам даргузашт, ба хок супориданд. Дар маросими дафн Президенти Академияҳои илмҳои Ҷумҳури Тоҷикистон, академик Фарҳод Раҳимӣ иштирок ва суханронӣ намуда, аз ҷумла тазаккур дод, ки аз даргузашти олими тавонои тоҷик илми филологияи ватанӣ талафоти азимеро паси сар кард.
Мо, аҳли зиёи Тоҷикистон, ки дар маросими дафни устоди сухан иштирок доштем, эҳсос менамудем, ки интиқоли қабрҳои шахсиятҳои шинохтаи кишварамон ба мавзеи зебоманзари Лучоб ба ҳамаи меёрҳои башаргароӣ ҷавобгӯст ва зиёиёни мамлакат аз ин тадбирҳои зарурии Ҳукумати шаҳи Душанбе истиқбол менамуданд. Маросими дафни Худоӣ Шариф аз он шаҳодат медиҳад, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аҳли ҳақиқии илму фарҳанг ва тамаддуни миллӣ ситоиш гардида, Ҳукумати кишвар низ ба бузургони суханвар илтифот дорад.
Дар анҷом вазифадор ҳастем тазаккур диҳем, ки Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар даргузашти узви вобастаи хеш сахт андуҳгин буда, ба хешу ақрабои мадфун изҳори тасаллият менамояд.
Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
Аҳамияти таърихии Иҷлосияи шонздаҳуми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
26-уми октябри соли 2017 дар толори Хазинаи мероси хаттии назди Раёсати Академияи илмҳои ҶТ Мизи мудаввар дар мавзӯи «Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва аҳамияти таърихии он дар барпо намудани низоми сиёсӣ дар кишвар» баргузор гардид.
Мизи мудавварро раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии ҳизбии «Хирадмандон»-и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Шоҳмансур, академик Фарҳод Раҳимӣ ифтитоҳ намуда, ҳангоми суханронӣ қайд намуд, ки иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии мамлакат дар таърихи давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистон аҳамияти таърихиро дорост.
Фарҳод Раҳимӣ дар фароварди суханронии худ илова намуд, ки Иҷлосияи мазкур Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон-Эмомалӣ Раҳмонро ба саҳнаи сиёсат овард ва маҳз Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар заминаи шуҷоату садоқат ва ҷавонмардии нотакрору дилбохтагии меҳанпарваронааш, ки хоси хилқату табиати ӯст, барои мардуми Тоҷикистон оромиву осудаҳолиро таъмин намуд.
Шуруъ аз Иҷлосияи овозадору тақдирсози шонздаҳуми Шӯрои Олӣ то кунун бо дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат давлати соҳибистиқлоли тоҷикон аз бунбасти коммуникатсионӣ раҳо ёфта, амнияти энергетикӣ ва бехатарии озуқаворӣ таъмин гашт ва сохтмони азимтарин Неругоҳи барқи обӣ- Роғун амалан татбиқ шуд. Сазовори ёдоварист, ки дар баробари истеҳсол ва истихроҷи нерӯи барқ, Ҷумҳурии Тоҷикистон аз кишвари содиркунандаи ашёи хом ба давлати истеҳсолкунанда мубаддал мешавад.
Дар Мизи мудаввар академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Кароматулло Олимов, Раиси ташкилоти ибтидоии «Муаррих»-и Ҳизби Ҳалқии Демократии Тоҷикистон дар Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши АИ ҶТ, профессор Зикриё Акрамӣ, раиси Шӯрои собиқадорони Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Руқия Қурбонова, Раиси Шӯрои собиқадорони ҲХДТ дар шаҳри Душанбе Умриниссо Казакова, узви Шӯрои собиқадорони ҲХДТ Давлаталӣ Давлатзода, муовини раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии ҳизбии «Хирадмандон»-и ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур Ширин Қурбонова ва дигарон сухан намуда, паҳлуҳои мусбати Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии ҶТ-ро мавриди музокира қарор доданд.
Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон фарзанди неруманду шуҷоъ ва фарзонаи миллати тоҷикро ба арсаи сиёсат ворид намуд ва маҳз Эмомалӣ Раҳмон чун Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тавонист, ки ба мардуми кишвар сулҳу ҳамдигарфаҳмиро ба армуғон оварад.
Лозим ба ёдоварист, ки маҳз дар Иҷлосияи мазкур барои барқарорсозии сохти конститутсионии кишвар ва таъмини сулҳу субот дар мамлакат заминаи сиёсӣ ба вуқуъ пайваст ва татбиқи қарорҳои Иҷлосия имкон ба вуҷуд овард то ризоияти миллӣ ва сулҳи тоҷикон амалан роҳандозӣ шавад.
